पुन्हा एकदा..मुक्काम पोस्ट नवी दिल्ली! भाग ४

एक महिन्याची रजा घेऊन मुंबईत आलो. बायको खुश झाली.मीही खुश होतोच..खरं तर तिला सोडून मला जाववत नव्हतं...कारण एकतर नवीनच लग्न झालेलं आणि त्यानंतर ती गर्भवती झालेली होती. अशा वेळी एकमेकांच्या जवळ असावं असं कुणालाही वाटावं तसंच आम्हा दोघांनाही वाटत होतं..पण नाईलाजाने जावं लागलं होतं. तिची शाळेतली नोकरी सुरु होती म्हणून तिला माझ्या बरोबरही नेता येत नव्हतं. पण आता पुन्हा महिनाभर तरी आम्ही दोघे एकत्र होतो.

सुट्टी संपत आली तरी मला पुन्हा दिल्लीला जावेसे वाटत नव्हते म्हणून अजून १५दिवस सुट्टी वाढवली. तेही दिवस हा हा म्हणता कापरासारखे उडून गेले. काय गंमत आहे पाहा...मी जेमतेम १५ दिवसच दिल्लीत राहिलो होतो पण एकेक दिवस मला युगायुगांचा वाटायचा आणि इथे....दीड महिना होऊन गेला तरी मला सुट्टीवर येऊन एखादा दिवसच झाल्यासारखे वाटत होते. तरीही शेवटी नाईलाजाने का होईना....पुन्हा लवकर येतो असे सांगून दिल्लीला जाण्याची तयारी केली.

दिल्लीला जायचे तर रेल्वेचे आरक्षण हवे...अहो,पण असे आयत्या वेळी कसे मिळणार? मग काय,गेलो आमच्या मुंबईच्या कार्यालयात....उभा राहिलो धारवाडकर साहेबासमोर...वरकरणी त्यांनी हसून स्वागत केले...विचारते झाले....काय मग.काय म्हणतेय दिल्ली? जम बसला की नाही तिथे? आणि आज इथे का येणं केलंत?
मी म्हटलं...सर,सुट्टीवर आलो होतो...पुन्हा जायचंय ...पण तिकीट मिळत नाहीये...सरकारी कोट्यातून मिळेल काय ते पाहायला आलोय...आपण तसं पत्र दिलंत तर काम होईल माझे.
हसत हसत साहेबांनी त्यांच्या सचिवाला बोलावून घेतले आणि रेल्वे प्रशासनाला पाठवण्यासाठी एक पत्र उद्घृत केले. पाचच मिनिटात सचिवाने ते टंकित करून साहेबाच्या सही/शिक्क्यासहित मला दिले.
निघतांना साहेब म्हणाले...देव,तिकिटाची चिंता करू नका...जरूर पडेल तेव्हा या...मी पत्र देईन तुम्हाला...आणि साहेब छद्मीपणाने हसले.

त्यानंतर तिकिटाची व्यवस्था सहजपणाने झाली आणि मी दिल्लीला रवाना झालो. गेल्यावर नायरसाहेबांना भेटलो. त्यांनीही घरची हालहवाल विचारली आणि म्हटलं...देव, , दिल्लीत आल्यापासून तू तूझा पगार घेतलेला नाहीस....आत्ताच्या आत्ता मुख्यालयात जाऊन घेऊन ये....तो कारकून केव्हापासून तुझी वाट पाहतोय.
तिथून बाहेर पडलो तो थेट मुख्यालयात गेलो...आर्थिक विभाग शोधायला...त्यातल्या त्यात तो कारकून शोधायला थोडा वेळ लागला. शेवटी एकदाचा मी त्याच्यासमोर उभा राहिलो.....

मै, पी.एस.देव...मुंबईसे ट्रान्स्फरपे आया हूँ....क्या मुझे मेरा पगार मिलेगा?
माझ्याकडे आपादमस्तक न्याहाळत तो म्हणाला....अच्छा, तो तुमही हैं वो....जिसने धारवाडकरसाहबसे पंगा लिया....बहूत सुना था तुम्हारे  बारेमें...आज दर्शन करनेका सौभाग्य मिला...

मी म्हटलं...इससे तुम्हारा क्या लेना देना...ये तो मेरी मर्जी हैं....मैं किससे कैसा बर्ताव करू....तुम  तुम्हारा काम करो.

माझ्या ह्या सरळ हल्ल्यामुळे तो बाबू वरमला...म्हणाला....अरे भई, तुम तो शेर निकले...जैसे मैंने सुना था तुम्हारे बारेमें...धारवाडकरसे पंगा कोई आम आदमी नही ले सकता....लेकिन क्या एक बात मैं पुछ सकता हूँ...तुम्हें डर नही लगता उसका...वो तो बहुतही बदनाम आदमी हैं....यहां दिल्लीमें था, इसीलिये मैं उसके बारेमें बहुत कुछ जानता हूँ...कई लोगोंको तकलीफ दी हैं उसने...

डर काहेका? वो भी तुम्हारे मेरे जैसा आदमी हैं....हां,अभी अधिकारी होनेके नाते कुछ अधिकार जादा हैं उसके पास...तो करता हैं मनमानी....लेकिन मैं ऐसे लोगोंसे नही डरता...मनही मनमें वो कायर होते हैं...

देखो भई, तुम्हारी फाईल मेरे पास पडी हैं...मैने तुम्हारा पूरा इतिहास पढा है...फडकेसाहब जैसे सबसे बडे साबने भी तुम्हारे बारेमें सबकुछ अच्छा ही लिख्खा हैं...फिरभी तुमको  मुंबई छोडके दिल्ली आना पडा....हुवा ना तुम्हारा नुकसान... क्या फायदा हुवा लडाई-झगडा करनेका?

देखिये,जो हुवा वो हुवा...तब उसकी बारी थी...कल मेरी बारी होगी...मैं भी उसको जिंदगीभर याद रहेगी ऐसी सबक सिखाऊंगा......बाकी बाते छोडो...मेरा पगार लेने आया हूँ, वो दिजिये.

माझा एकूण आवेश पाहून त्याने गप्प बसणेच पसंत केले...त्यानंतर झटपट माझा पगारही दिला....वर एक प्रश्नही विचारला....आपको पैसेकी कोई पडी नही हैं...कबसे आपका पगार यहाँपर पडा था...और एक बात...आपने आपका ट्रान्सफर बील अभीतक नही भरा. जल्दी किजिये,नही तो कुछ नही मिलेगा आपको....तुम वरून तो आपोआप...’आप’ वर आलेला होता हे माझ्या लक्षात आले...

मग मीही माझा पवित्रा बदलला...देखिये,मैं पहिली बार ट्रान्स्फरपे आया हूँ....इसीलिये मुझे कुछ भी मालूम नही हैं...क्या आप मुझे गाईड करेंगे?

माझ्यातला बदल त्यालाही सुखावून गेला. मग त्याने ते बील कसे भरायचे वगैरे माहिती मला दिली. मुंबईहून दिल्लीला सामान(घरगुती) वाहून आणल्याची एखाद्या वाहतुक कंपनीची पावती जोडली तर कसे जास्त पैसे मिळतील वगैरे माहितीही दिली...  मी म्हटलं....मैंने तो कुछ भी सामान लाया नही था..ना लानेवाला हूँ...तो कहांसे पावती लाऊं.....सरकारी आदेशसे वैध तरीकेसे और बिना पावतीके जो भी मिल सकता हैं...उतनाही मुझे चाहिये..किसी भी तरहका दो नंबरका पैसा मुझे नही चाहिये.

दोन क्षण तो माझ्याकडे पाहातच राहिला....कैसे हो आप...रिसीट नही हैं तो कहींसे भी पैदा की जा सकती हैं....उसमें बुरा क्या हैं...सब लोक ऐसेही करते हैं...आप कोशिस किजिये...आपको फायदा होगा.

देखिये भाईसाब,मैं हरामका पैसा नही लेना चाहता हूँ....ना आप मुझे उसके बारेमें  बताओ...मैं झुटी रिसीट नही ला सकता.

मैं कर सकता हूँ आपके लिये अ‍ॅरेंज....रिसीटके उपर जितना लिख्खा होगा उसका १५% आपको देना पडेगा...बस्स. मैंने कई लोगोंके लिये ये काम किया हैं...आप चाहे तो.....

धन्यवाद श्रीमानजी....लेकिन मुझे उसमें बिल्कूल दिलचस्पी नही हैं....मामला खतम‌....सीधे तरीकेसे जो मिलता हैं....उतना ही मुझे बस्स हैं.

खैर,मर्जी आपकी....मैं यहाँपर गये दस सालसे काम कर रहा हूँ...आप जैसा निराला आदमी मैंने आजतक देखा नही हैं...आपही पहेले हो.... आप हर बारेमें अलग ही हो...कोई बात नहीं....आप अभी अभी यह फार्म भरके दिजिये...बाकीकी कार्रवाई करके मैं एक हप्तेके अंदर आपका पैसा दे देता हूँ.....कोई मदद की जरूरत हो तो कभीभी आईये...बंदा हाजिर हैं आपकी सेवामें....

मी त्याचे आभार मानले आणि पुन्हा माझ्या कार्यालयात परतलो.

तिथे पोहोचल्या पोहोचल्या मला तिथल्या सेक्शन ऑफिसरने बोलावून घेतले.....
आपने तनख्वाँह ली?

जी,अभी ले आया हूँ.

आपने आपका ट्रान्सफर बील भरा?

हां जी,अभी ही भरके आया हूँ. उधरही उस बाबूके पास दिया.

अरे भाई,ऐसा नही करते...सब चीज थ्रू प्रापर चेनलसे जानी पडती है...उसके साथ लगाई गये रसीद वगैरेकी जांच करांके फिर हम उसको उधर भेजते है.

नही जी....उसके साथ कोई रसीद नही हैं....जो रसीदके सिवाँ मिलता हैं उतना ही था इसीलिये उधरही दिया....उस बाबूनेही बोला....यहां डायरेक्ट देनेसे चलेगा.

अच्छा,ये बताओ,मुंबईस दिल्ली आये हो...तो सामान यहां लानेकी ट्रान्सपोर्ट कंपनीकी रसीद तो होगी ना?

नही,जी मैंने कोई सामान नही लाया.

वह बाबू कर रहा था ना एडजस्टमेंट...तो क्युं ना बोला आपने?

अच्छा...म्हणजे ती बातमी इथपर्यंत लगेच पोचवली होती त्या बाबूने... कमाल आहे...मला पैसे नकोत म्हटलं तर ह्या दिल्लीवाल्यांना इतकं आश्चर्य वाटावे....हे पाहून मलाही आश्चर्य वाटले.  ;)

त्यावर त्या सेक्शन ऑफिसरनेही माझे बौद्धिक घ्यायचा प्रयत्न केला पण मी त्याला नम्रपणाने नकार दिला...आणि त्याने माझ्यापुढे अक्षरश: हात जोडले.  :)

आपके जैसा नमुना मैं आज पहली बार देख रहा हूँ.