बंगलोरमधील आमचा दिनक्रम काहीसा असा होता. सकाळी ६वाजता उठून सर्व आन्हिके उरकेपर्यंत ९ वाजायचे. मग आम्ही तिथेच बाजूला असलेल्या एका छोटेखानी उपाहारगृहात जाऊन न्याहारी करायचो. साधारणपणे, गरमागरम इडल्या आणि फिल्टर कॉफी हा आमचा नेहमीचा शिरस्ता होऊन बसला होता. क्वचित प्रसंगी गोड शिरा किंवा उपमा देखिल होत असे. पण इडल्या इतक्या झकास असत की आम्हाला त्या शिवाय अजून काही घ्यावेसे वाटतच नसे. ह्या इडल्या प्रकरणामुळे आम्हाला हे उपाहारगृह इतके आवडले की रात्रीचे जेवण देखिल आम्ही इथेच घ्यायला सुरुवात केली.
इथे एक गंमत झाली. एका रात्री आम्ही तिथे जेवायला गेलो आणि जेवणाची वर्दी दिली. पण पदूने(हो,सांगायचेच राहिले की आम्ही प्रतोदला 'पदू' आणि हरिशला'हर्‍या'असेच हाक मारायचो) आज नेहमीच्या थाळी ऐवजी फक्त आमटी-भात(करी-राईस) मागवला. जेवण आले आणि नेहेमीच्या सवयीप्रमाणे पदूने त्या आमटीत चमचा घालून ढवळायला सुरुवात केली. त्याला त्या आमटीत काहीतरी जाड-जाड लागले म्हणून त्याने ते चमच्याने उचलून बघितले तर काय? एक मासा होता.. म्हणजे ती फिश-करी होती.
पदूने वेटरला बोलवले आणि हिंदीत विचारले,"ये क्या है? इसमें मासा कैसे आया?"
वेटरला काही कळले नाही. तो म्हणाला," मासा क्या ओता है?"
"ये देको,ये है मासा!". .. म्हणून पदूने चमच्याने उचलून तो मासा त्याला दाखवला.
"अच्चा!मच्ची!ये तो फिश-करी है!"..वेटर
"मेरेको खाली करी-राईस चाहिये, ये नही!" पदू.
"काली करी-रैस नै है!".... वेटर.
"तो ये लेके जाओ और मेरेको थाली लेके आओ!"... पदू.
"अबी ये वापिस नै लेंगा. तुम काओ नै तो फेक दो पैसा देना पडेंगा!"...वेटर.
पदू पेटला,म्हणाला,"एक पण पैसा नही देगा! समजतोस काय स्वतःला? मेरेको खानेकाच नही!"... असे म्हणून त्याने ती बशी बाजूला ढकलली आणि बाहेरचा रस्ता धरला. तो वेटर पण पेटला आणि त्याने पदूचा हात धरून त्याला थांबवायचा प्रयत्न केला.
त्यावर उसळून पदू म्हणाला,"तुम कौन हे मेरेको अडवनारा? मेरेको नही खानेका और पैसा भी नही देनेका. बोल तू क्या करेगा रे?" आणि असे म्हणून एकदम हमरी-तुमरीवर आला.
मग मी मध्ये पडलो. पदूला बाहेर नेले आणि त्या उपाहारगृहाच्या मालकाला झाला प्रकार समजावून सांगितला. तो समजूतदार निघाला. त्याने आमची माफी मागितली आणि पुन्हा जेवायची विनंती केली पण पदू रागावला होता म्हणून आम्ही तिथून न जेवताच बाहेर पडलो.
माझ्या मनात एक प्रश्न होता की आज पदू आमटीतला मासा बघून असा का बिथरला? कारण तो जरी माझ्यासारखाच जातीने ब्राह्मण होता तरी अभक्ष्यभक्षण त्याला निषिद्ध नव्हते(मी पूर्ण शाकाहारी म्हणून मला तो नेहमीच चिडवत असे). मग आज असे काय झाले ?
तो जरा शांत झाल्यावर मी त्याला विचारले,"पदू,आज मासा बघून तू असा का चिडलास? खरे तर तू खूश व्हायला हवे होते."
"अरे आज माझा मूडच नव्हता असले काही खाण्याचा. त्यांतून आज गुरुवार आहे आणि मी तो पाळतो. मी काय खावे न खावे तो साला वेटर कोण ठरवणार? मी इमानदारीत त्याच्याशी बोललो तर तो जादाच भाव खायला लागला. तू मध्ये पडला नसतास तर चोपला असता साल्याला.".. वगैरे वगैरे.
मित्रहो त्यादिवसापासून आम्ही तिथे जाणे बंद केले. मला पण मानसिक धक्का बसला होता. मनात शंका-कुशंका येत होत्या. मी नकळत(अज्ञानात आनंद) काही अभक्ष्यभक्षण तर नाही ना केले?(का कुणास ठाऊक मला पहिल्यापासूनच ह्या सर्व गोष्टींचे कधीच आकर्षण वाटले नाही उलट कल्पनेनेही शिसारी येते...... आवडीने खाणार्‍या सर्वांची माफी मागून). तेंव्हापासून नियमच केला की केवळ शाकाहारी खानपान गृहातच जायचे. उगीच मनात शंका-कुशंका येऊन खाणे बेचव लागायला नको.
आता संध्याकाळच्या माझ्या जेवणाची पंचाईत होऊन बसली. कारण त्याठिकाणी त्या उपाहारगृहासारखीच अन्य दोन उपहार गृह होती. त्यामुळे त्या दोघांना कसलाच प्रश्न नव्हता. मी मात्र कधी केळी तर कॉफी-ब्रेड(चहा -कॉफीच्या बर्‍याच टपर्‍या होत्या) खाऊन आला दिवस ढकलत होतो. म्हणून मग ठरवले की दर रविवारी तरी शहरात जाऊन कुठे चांगले जेवण मिळते का ते बघायचे.
पहिल्या रविवारी काही विशेष यश आले नाही. एका उडप्याकडे ओनियन उत्तपा खाऊन पोट भरले. पण माझ्यासाठी अजूनही आम्ही शोध जारी ठेवला. विचारता विचारता आम्हाला कळले की मॅजेस्टिक(हा बंगलोर शहराचा मध्यवर्ती भाग आहे आणि ह्याचे वैशिष्ट्य म्हणजे ह्या भागात किमान २०-२५ सिनेमा गृह आहेत) भागात 'मराठी मित्र मंडळ' आहे आणि तिथे मराठी पद्धतीचे जेवण मिळते. आम्ही ते शोधून काढले. पण सांगायला वाईट वाटते की इतके रद्दड जेवण आजपर्यंत कुठेच खाल्ले नाही. तिथले कारभारी जुजबी मराठी बोलत होते आणि बाकी सर्व काम करणारी मंडळी बहुधा कन्नड अथवा अन्य भाषिक होती. त्यामुळे अशा लोकांनी बनवलेले जेवण हे मराठी पद्धतीचे तर सोडाच पण कन्नड,तेलगू किंवा गुजराथी,पंजाबी अशा कोणत्याच व्याख्येत बसणारे नव्हते.कसेबसे जेवलो आणि फुटलो तिथून.
पुन्हा शोध जारी. शोधता शोधता आम्हाला एका ठिकाणी पाटी दिसली 'वाघेश्वरी'! गुजराथी थाळी. आमच्यातल्या हर्‍याने आता पुढाकार घेतला. ह्र्‍या पक्का गुजराथी होता. तो लगेच त्या कारभार्‍याला जाऊन भिडला. चौकशीसाठी तोंड उघडले पण तोंडातून फक्त आ............ शिवाय काहीच निघेना.(हर्‍या तोतरा होता त्यामुळे तो सहसा तोंड उघडत नसे. खरे तर हा आमचा गटप्रमुख होता. उमदे व्यक्तिमत्त्व,पावणे सहा फूट उंची,बीई(इलेक्ट्रॉनिक्स)अशी शैक्षणिक पात्रता असून देखील ह्या एका कमतरतेमुळे मार खायचा).
मी पुढे झालो आणि हिंदीतच त्या कारभार्‍याला विचारले,"आपके पास गुजराथी थाली मिलती है ऐसा लिखा है. क्या सच्ची गुजराथी थाली है की खाली नामके वास्ते ऐसा लिक्खा है?"
तो लगेच म्हणाला,"ए भाय,एकदम चोक्कस! चोक्कस छे! तमे आओ ने! बेसो तो खरा. ५ रुपयांमा केटला पण खाव!"
मग त्याने एकदोन पदार्थ मागवले. आमच्या हर्‍याने चाखून बघितले आणि स्वारी एकदम खूश. म्हणाला," स‌स्स्स्स सरस!"
आम्ही लगेच हात धुतले आणि जागेवर जाऊन बसलो. त्या छोट्याश्या खानावळीत ५-६ टेबले होती. एकदोन भरली होती. आमच्या साठी तीन रिकाम्या थाळ्या आणल्या. आमच्या समोर त्यात थोडे पाणी घालून स्वच्छ फडक्याने पुसल्या. मग एकामागून एक वाढपी यायला लागले आणि थाळ्या सजायला लागल्या. गरमागरम अन्नाच्या सुवासाने भूक चाळवली. कारभारी स्वतः जातीने येऊन उभा राहिला आणि त्याने आम्हाला सांगितले. "शरु करो. अनमान नथी करता. जेटलु जोय एटलु मांगजो."
दोन्ही हात सरसावून आम्ही सुरुवात केली आणि पहिला घास तोंडात घातला मात्र ... तिघांच्या तोंडून एकदम "वा!" असा उद्गार निघाला. मग काय आम्ही सुटलो,खातच सुटलो. एव्हढे चविष्ट अन्न कितीतरी दिवसांनी खात होतो. दुष्काळातून आल्यासारखे आम्ही तुटून पडलो त्या अन्नावर.
पदू पट्टीचा खवैया. त्याने लगेच माझ्याशी पैज लावली की जास्तीत जास्त फुलके(एव्हढे मऊ लुसलुशीत आणि वर साजुक तुपाची धार)कोण खाईल? मी आपले हो ला हो केले. आणि झाली सुरुवात. एक नाही,दोन नाही. चांगले वीस फुलके मीच खाल्ले(हर्‍याने जेमतेम ७-८च खाल्ले) आणि पदूने मोजून ३० खाल्ले.(ते आतले आचारी बाहेर आले बघायला की कोण बकासुर आलेत). अहो ह्या आमच्या पैजेपायी बाकीचे गिर्‍हाईक ताटकळत बसले होते. माझ्या हे लक्षात आले होते पण खूप दिवसांनी असा योग आला होता आणि मला सुद्धा मोह आवरला नाही. एकूण ते सर्व जेवणच एव्हढे चविष्ट होते तरी केवळ पोटाची पिशवी भरली म्हणून आम्ही थांबलो नाही तर त्या वाघेश्वरी वाल्याची खैर नव्हती. भरल्या पोटाने (आणि तरी देखील एक प्रकारच्या अतृप्तीने) आम्ही उठलो आणि हात धुतले तेंव्हा कुठे त्या वाढप्यांनी आणि आचार्‍यांनी मोकळा श्वास घेतला असावा. पैसे चुकते करताना कारभार्‍याने आम्हाला विचारले,"केम भाय? केउ हतु भोजन?"
"सरऽस! बहु सऽरस!"... आम्ही तिघेही एका सुरात बोललो.
कारभार्‍याने मग आमची आस्थेवाइकपणे चौकशी केली आणि आम्ही मुंबईचे आहोत हे कळल्यावर जणू काही कोणी माहेरचे माणूस भेटावे असा आनंद त्याला झाला. त्याने लगेच आमच्यासाठी मसाला पान मागवले आणि इथे असे पर्यंत जरूर या,खानावळ तुमचीच आहे म्हणून निरोप दिला. दुर्दैवाने हा आमचा शेवटचा रविवार असल्यामुळे पुन्हा आम्ही तिथे जाऊ शकलो नाही. पण आयुष्यभर पुरेल असे चविष्ट अन्न आणि त्याहिपलिकडे मिळालेली आपुलकी मी कधीच विसरू शकणार नाही.
बंगलोर लेबल असलेली पोस्ट दाखवित आहे. सर्व पोस्ट्‍स दर्शवा
बंगलोर लेबल असलेली पोस्ट दाखवित आहे. सर्व पोस्ट्‍स दर्शवा
२ फेब्रुवारी, २००७
बंगलोरच्या आठवणी!भाग२
आयटीआय मध्ये आमचा नित्यक्रम सुरू झाला. पहिल्या दिवशी आम्ही वसतिगृहात जाऊन अंघोळी उरकून कामावर रुजू होईपर्यंत जेवणाची वेळ झाली होती. तिथल्या जेवणावळीत जेवायला गेलो आणि थक्कच झालो. एका वेळी जवळ ५००-६०० माणसे जेवायला बसली होती(कदाचित जास्तच असतील पण कमी नाही). लग्नाच्या पंगतीत देखिल एव्हढी माणसे एकाच वेळी जेवायला बसलेली मी तरी पाहिलेली नाहीत. पण जेवण मात्र साधेच होते. ढीगभर भात,त्यावर रस्सम की सारम काय जे असेल ते,लोणचे,पापड,४-५कडकडीत पुर्‍या(मैद्याच्या)आणि सागु(ते लोक भाजीला 'सागु' म्हणतात असे कळले. ते सगळे बघून माझा तर जेवणातला रसच निघून गेला. तरी देखिल दुसरा पर्याय नसल्यामुळे कसेबसे दोन घास खाल्ले,हात धुतले आणि शांतपणे तिथेच बसून राहिलो.
अहो,का म्हणून काय विचारता? प्रतोदने चांगलाच आडवा हात मारला होता त्या भाताच्या ढिगावर. भात एकदाच वाढला होता आणि ते पातळसर कालवण मात्र हवे तेव्हढे वाढत होते.
त्याचे(प्रतोदचे) नुसते दोन दोन मिनिटानी .... "हां.वाढा,वाढा!" म्हणून गरजणे चालले होते. ते वाढपी सुद्धा जरा आश्चर्याने बघायला लागले हा कोण एव्हढा प्राणी आहे ज्याला आमचे कालवण खूपच आवडलेले दिसतेय म्हणून! त्यापैकी एकाने त्याला विचारले सुद्धा (कानडीत) आणि आश्चर्य म्हणजे तो काय म्हणाला हे न कळून सुध्दा प्रतोदने त्याला मराठीत प्रतिसाद दिला...... "अरे काय मस्त आहे रे!कसं बनवता तुम्ही,मला जरा हे बनवायची पद्धत सांगशील काय?"
त्या वाढप्याला काहीच कळले नाही. तो आपला नुसताच त्याच्या तोंडाकडे बघत राहिला. ते बघून प्रतोदला वाटले की खाताना आपल्या चेहर्‍याला काही इकडे-तिकडे लागले तर नाही ना? म्हणून त्या वाढप्याला तो म्हणाला,"हा माझा खिसा आहे ना त्यांतून जरा रुमाल काढून माझे तोंड पुसतोस?"( वाढपी शुंभासारखा उभाच)
"अरे मी काय म्हणालो तुला कळले नाही काय? बहिरा आहेस काय?"..प्रतोद उवाच!
मला खरे तर हा सगळा विक्षिप्त प्रकार बघताना अवघडल्यासारखे झाले होते आणि त्यात गंमत पण वाटत होती. मग मी मध्ये पडलो आणि त्या वाढप्याला खुणेनेच जा असे सांगितले.
प्रतोदला म्हणालो,"अरे हे बंगलोर आहे. त्या कन्नड माणसाला त्याच्या मातृभाषेशिवाय काही येत नसेल आणि तू त्याच्याशी अस्खलित मराठीत बोलत होतास ते त्याला कसे कळणार?"
प्रतोद म्हणतो कसा..."मग त्याने मराठीतून तसे सांगावे की 'मला मराठी येत नाही म्हणून! नुसते गप्प बसला तर मला कसे समजणार?"
मी म्हणालो,"अरे त्याला मराठीच येत नाही तर तो तुला मराठीत कसे सांगणार मला मराठी येत नाही म्हणून!"
त्यावर त्याचे उत्तर ..."मला पण इंग्लिश(नीट)येत नाही तरी पण मी सांगतो ना आय डोंट नो इंग्लिश म्हणून!"
मी त्याच्या पुढे हात जोडले,म्हटले,"आता चर्चा पुरे. तुझे जेवण झाले असेल तर चल आपण आता पुन्हा कामाला लागू या."
आम्ही जेवण आटोपून पुन्हा त्या विभागात गेलो जिथे आम्हाला महिनाभर काम करायचे होते आणि पुन्हा थक्क झालो! अजून जेवणाची सुट्टी संपायला १० मिनिटे बाकी होती; जवळपास सगळे दिवे मालवले होते आणि प्रत्येक टेबलावर लोक चक्क झोपले होते. विश्वास बसत नाही ना? अहो क्षणभर आम्ही देखिल हतबुद्ध झालो. काय करावे काहीच कळेना. तेव्हढ्यात गजर झाला(जेवणाची सुट्टी संपल्याची निशाणी)आणि लोक पटापट उठले,दिवे लागले आणि दोन मिनिटात कामाला पण लागले. आपण त्या गावचेच नाही असा एकूण आविर्भाव(असे आम्हाला वाटले पण नंतर कळले की हे नेहमीचेच होते) होता त्यांचा. रोज लोक झटपट जेवून घेत आणि आपापल्या टेबलावर ताणून देत. मग आम्ही मात्र ठरवले की'जेसु'संपल्याशिवाय तिथे पाऊल टाकायचे नाही आणि त्याप्रमाणे आम्ही मग थोडेसे 'चांदण्यात' भटकून येत असू.
अहो,का म्हणून काय विचारता? प्रतोदने चांगलाच आडवा हात मारला होता त्या भाताच्या ढिगावर. भात एकदाच वाढला होता आणि ते पातळसर कालवण मात्र हवे तेव्हढे वाढत होते.
त्याचे(प्रतोदचे) नुसते दोन दोन मिनिटानी .... "हां.वाढा,वाढा!" म्हणून गरजणे चालले होते. ते वाढपी सुद्धा जरा आश्चर्याने बघायला लागले हा कोण एव्हढा प्राणी आहे ज्याला आमचे कालवण खूपच आवडलेले दिसतेय म्हणून! त्यापैकी एकाने त्याला विचारले सुद्धा (कानडीत) आणि आश्चर्य म्हणजे तो काय म्हणाला हे न कळून सुध्दा प्रतोदने त्याला मराठीत प्रतिसाद दिला...... "अरे काय मस्त आहे रे!कसं बनवता तुम्ही,मला जरा हे बनवायची पद्धत सांगशील काय?"
त्या वाढप्याला काहीच कळले नाही. तो आपला नुसताच त्याच्या तोंडाकडे बघत राहिला. ते बघून प्रतोदला वाटले की खाताना आपल्या चेहर्‍याला काही इकडे-तिकडे लागले तर नाही ना? म्हणून त्या वाढप्याला तो म्हणाला,"हा माझा खिसा आहे ना त्यांतून जरा रुमाल काढून माझे तोंड पुसतोस?"( वाढपी शुंभासारखा उभाच)
"अरे मी काय म्हणालो तुला कळले नाही काय? बहिरा आहेस काय?"..प्रतोद उवाच!
मला खरे तर हा सगळा विक्षिप्त प्रकार बघताना अवघडल्यासारखे झाले होते आणि त्यात गंमत पण वाटत होती. मग मी मध्ये पडलो आणि त्या वाढप्याला खुणेनेच जा असे सांगितले.
प्रतोदला म्हणालो,"अरे हे बंगलोर आहे. त्या कन्नड माणसाला त्याच्या मातृभाषेशिवाय काही येत नसेल आणि तू त्याच्याशी अस्खलित मराठीत बोलत होतास ते त्याला कसे कळणार?"
प्रतोद म्हणतो कसा..."मग त्याने मराठीतून तसे सांगावे की 'मला मराठी येत नाही म्हणून! नुसते गप्प बसला तर मला कसे समजणार?"
मी म्हणालो,"अरे त्याला मराठीच येत नाही तर तो तुला मराठीत कसे सांगणार मला मराठी येत नाही म्हणून!"
त्यावर त्याचे उत्तर ..."मला पण इंग्लिश(नीट)येत नाही तरी पण मी सांगतो ना आय डोंट नो इंग्लिश म्हणून!"
मी त्याच्या पुढे हात जोडले,म्हटले,"आता चर्चा पुरे. तुझे जेवण झाले असेल तर चल आपण आता पुन्हा कामाला लागू या."
आम्ही जेवण आटोपून पुन्हा त्या विभागात गेलो जिथे आम्हाला महिनाभर काम करायचे होते आणि पुन्हा थक्क झालो! अजून जेवणाची सुट्टी संपायला १० मिनिटे बाकी होती; जवळपास सगळे दिवे मालवले होते आणि प्रत्येक टेबलावर लोक चक्क झोपले होते. विश्वास बसत नाही ना? अहो क्षणभर आम्ही देखिल हतबुद्ध झालो. काय करावे काहीच कळेना. तेव्हढ्यात गजर झाला(जेवणाची सुट्टी संपल्याची निशाणी)आणि लोक पटापट उठले,दिवे लागले आणि दोन मिनिटात कामाला पण लागले. आपण त्या गावचेच नाही असा एकूण आविर्भाव(असे आम्हाला वाटले पण नंतर कळले की हे नेहमीचेच होते) होता त्यांचा. रोज लोक झटपट जेवून घेत आणि आपापल्या टेबलावर ताणून देत. मग आम्ही मात्र ठरवले की'जेसु'संपल्याशिवाय तिथे पाऊल टाकायचे नाही आणि त्याप्रमाणे आम्ही मग थोडेसे 'चांदण्यात' भटकून येत असू.
बंगलोरच्या आठवणी! भाग१
१९७३ साली मी माझ्या दोन सहकार्‍यांबरोबर बंगलोरला गेलो होतो. आमचा मुक्काम महिनाभर होता. त्या काळात घडलेल्या गमतीदार घटनांची आज आठवण आली आणि आपल्याला देखिल त्या आवडतील असे वाटले म्हणून हा एक प्रयत्न आहे.
प्रतोद,हरिश आणि मी (एकाच ऑफिसात काम करत होतो) ऑफिस कामानिमित्त बंगलोरला पोहोचलो. नवीन प्रदेश,वेगळे हवामान आणि भाषा ह्या सर्वस्वी निराळ्या वातावरणात जाण्याचा हा आमचा तिघांचा बहुदा पहिलाच प्रसंग होता. त्यामुळे आम्ही थोडेसे बावरलेले होतो. बंगलोर मध्ये आम्हाला आयटीआय(इंडियन टेलेफोन इंडस्ट्रीज) मध्ये जायचे होते आणि रेल्वे स्थानकाबाहेर पडल्याबरोबर पहिला प्रश्न पडला की नेमके कुठे आणि कसे जायचे.
आमची ती अवस्था हेरून एकजण पुढे आला आणि आम्हाला त्याने अगम्य भाषेत प्रश्न केला .........? आम्ही आळीपाळीने एकमेकांकडे पाहत राहिलो आणि नकारार्थी मान हालवली. त्या व्यक्तीला समजले हे तिन्ही 'भाऊ' इकडचे नाहीत आणि पहिल्यांदाच घराबाहेर पडलेले दिसतायत! त्याने लगेच इंग्लिशमध्ये विचारले,"सार!येनी प्राब्लेम?"
आम्ही जरा हुश्श केले. चला एकतरी माणूस आपली दखल घेतोय. आम्ही आमची अडचण त्याला सांगितली आणि त्याने मग त्याच्या खास इंग्लिशमध्ये काही सूचना केल्या..... "सार! यू गो स्ट्रेइट्ट! यू विल सी बासस्टँडा! टेल्ल कंडक्टरा,आयटीआय!"
आम्ही त्याचे आभार मानून चार पावले चाललो नाही तर अजून एक व्यक्ती सामोरी आली. तिने फर्मानच काढले. "ओपन युर बॅग्ज!"
हरिशने पटकन बॅग उघडली आणि त्या माणसाने जरा इकडे तिकडे विस्कटून बघितले आणि म्हणाला,"वोके."
नंतर तो माझ्याकडे वळला आणि म्हणाला,"सार!युर बॅग प्लीज."
मी त्याला विचारले(मराठीतूनच),"तू कोण आहेस? तुला काय अधिकार आमच्या बॅगा तपासायचा?"
तो जरा भिरकटला...म्हणाला,"सारी! नाट फालोड!"
मी (मनातल्या मनात........नाट फालोड तर नाट फालोड) आपल्या खास मराठी ढंगातील इंग्लिश मध्ये,"हू आर यू? व्हॉट राइट यू हॅव टू चेक माय बॅग?"
परत तो भिरकटला पण मग सावरून म्हणाला,"आय यम एक्साईज इन्सपेक्टर."
दिसायला यमासारखाच होता(यमाला कोणी बघितलंय म्हणा )..काळा रप्प, बर्‍यापैकी जाडजूड आणि मध्यम उंचीचा.
"व्हेयर इज युवर आयडी?"..... माझा प्रतिप्रश्न.
त्याने खिशातून एक मोठे पाकीट काढले आणि त्यांतून एक चुरगळलेला,पिवळा पडलेला (सरकारी वाटेल असा) कागद काढला आणि माझ्यासमोर धरला. मी तो वाचायचा प्रयत्न केला पण मला तो काही वाचता आला नाही. त्या कागदावर सगळ्या जिलब्या जिलब्या(बहुतेक कानडी असावे) काढल्या होत्या. मी तो कागद प्रतोदकडे दिला,त्यालाही काही कळेना. मग तो पुढे झाला आणि म्हणाला, "व्हाट इज धिस? हां,आय से,व्हाट इज धिस? व्हाट इज धिस जिलबी? आय लाइक जिलबी यु नो ? बट नॉट धिस! द्याट गोल गोल(हाताने प्रात्यक्षिक दाखवत) अँड यलो यलो. यू लाइक जिलबी ? देन गो अँड हाण!"
माझी आणि हरिशची हसता हसता पुरेवाट झाली. प्रतोदच्या त्या अनपेक्षित सरबत्तीने (त्या माणसाला त्यातले काय कळले असेल हा एक प्रश्नच होता) तो माणूस एव्हढा बावचळला की तो सरळ पळतच सुटला आणि त्याच्या मागे प्रतोद .."युवर जिलबी,युवर जिलबी" करत !
मी तर तिथेच जमीनीवर बसकण मारली आणि पोट धरधरून हसून घेतले. प्रतोद परत आला तो हातात 'जिलबी' घेऊनच !
मला म्हणाला, "आता ह्याचे काय करायचे?"
"ठेवून दे आठवण म्हणून!"..मी.
नंतर आम्ही स्थानकाच्या बाहेर पडलो. त्या पहिल्या सदगृहस्थाने सांगितल्याप्रमाणे बस स्थानकावर जाऊन चौकशी केली. आम्हाला आयटीआय ला म्हणजेच कृष्णराजपुरमला(जागेचे नाव) नेणारी बस मिळाली. आम्ही आयटीआय मध्ये पोहोचून तिकडच्या संबंधित अधिकार्‍याला भेटलो आणि आमचे येण्याचे कारण सांगितले. त्याने लगेच त्यांच्या वसतिगृहात आमची राहण्याची व्यवस्था केली. शिष्टाचार म्हणून प्रवास कसा झाला वगैरे चौकशी केली तेंव्हा न राहवून प्रतोदने तो किस्सा सांगितला . ऐकून तो अधिकारी फक्त गडबडा लोळायचाच बाकी राहिला.(प्रतोदचे खास इंग्लिश आणि हिंदि हा आमचा देखील नेहमीचा विरंगुळा होता). हसण्याचा भर ओसरल्यावर त्या अधिकार्‍याने आम्हाला शाबासकी दिली आणि म्हणाला,"ते सगळे
'फ्रॉड' आहेत. वाचलात त्यांच्या तावडीतून! नशीबवान आहात! यू आर वेरी वेरी लकी गाइज!"
प्रतोद मला हळूच म्हणतो कसा,"अरे तो आपल्याला 'गाइज' म्हणतोय! निदान बैल तरी म्हणायला पाहिजे ना?"
"नंतर सांगेन" असे म्हणून त्याला गप्प केले.
प्रतोद,हरिश आणि मी (एकाच ऑफिसात काम करत होतो) ऑफिस कामानिमित्त बंगलोरला पोहोचलो. नवीन प्रदेश,वेगळे हवामान आणि भाषा ह्या सर्वस्वी निराळ्या वातावरणात जाण्याचा हा आमचा तिघांचा बहुदा पहिलाच प्रसंग होता. त्यामुळे आम्ही थोडेसे बावरलेले होतो. बंगलोर मध्ये आम्हाला आयटीआय(इंडियन टेलेफोन इंडस्ट्रीज) मध्ये जायचे होते आणि रेल्वे स्थानकाबाहेर पडल्याबरोबर पहिला प्रश्न पडला की नेमके कुठे आणि कसे जायचे.
आमची ती अवस्था हेरून एकजण पुढे आला आणि आम्हाला त्याने अगम्य भाषेत प्रश्न केला .........? आम्ही आळीपाळीने एकमेकांकडे पाहत राहिलो आणि नकारार्थी मान हालवली. त्या व्यक्तीला समजले हे तिन्ही 'भाऊ' इकडचे नाहीत आणि पहिल्यांदाच घराबाहेर पडलेले दिसतायत! त्याने लगेच इंग्लिशमध्ये विचारले,"सार!येनी प्राब्लेम?"
आम्ही जरा हुश्श केले. चला एकतरी माणूस आपली दखल घेतोय. आम्ही आमची अडचण त्याला सांगितली आणि त्याने मग त्याच्या खास इंग्लिशमध्ये काही सूचना केल्या..... "सार! यू गो स्ट्रेइट्ट! यू विल सी बासस्टँडा! टेल्ल कंडक्टरा,आयटीआय!"
आम्ही त्याचे आभार मानून चार पावले चाललो नाही तर अजून एक व्यक्ती सामोरी आली. तिने फर्मानच काढले. "ओपन युर बॅग्ज!"
हरिशने पटकन बॅग उघडली आणि त्या माणसाने जरा इकडे तिकडे विस्कटून बघितले आणि म्हणाला,"वोके."
नंतर तो माझ्याकडे वळला आणि म्हणाला,"सार!युर बॅग प्लीज."
मी त्याला विचारले(मराठीतूनच),"तू कोण आहेस? तुला काय अधिकार आमच्या बॅगा तपासायचा?"
तो जरा भिरकटला...म्हणाला,"सारी! नाट फालोड!"
मी (मनातल्या मनात........नाट फालोड तर नाट फालोड) आपल्या खास मराठी ढंगातील इंग्लिश मध्ये,"हू आर यू? व्हॉट राइट यू हॅव टू चेक माय बॅग?"
परत तो भिरकटला पण मग सावरून म्हणाला,"आय यम एक्साईज इन्सपेक्टर."
दिसायला यमासारखाच होता(यमाला कोणी बघितलंय म्हणा )..काळा रप्प, बर्‍यापैकी जाडजूड आणि मध्यम उंचीचा.
"व्हेयर इज युवर आयडी?"..... माझा प्रतिप्रश्न.
त्याने खिशातून एक मोठे पाकीट काढले आणि त्यांतून एक चुरगळलेला,पिवळा पडलेला (सरकारी वाटेल असा) कागद काढला आणि माझ्यासमोर धरला. मी तो वाचायचा प्रयत्न केला पण मला तो काही वाचता आला नाही. त्या कागदावर सगळ्या जिलब्या जिलब्या(बहुतेक कानडी असावे) काढल्या होत्या. मी तो कागद प्रतोदकडे दिला,त्यालाही काही कळेना. मग तो पुढे झाला आणि म्हणाला, "व्हाट इज धिस? हां,आय से,व्हाट इज धिस? व्हाट इज धिस जिलबी? आय लाइक जिलबी यु नो ? बट नॉट धिस! द्याट गोल गोल(हाताने प्रात्यक्षिक दाखवत) अँड यलो यलो. यू लाइक जिलबी ? देन गो अँड हाण!"
माझी आणि हरिशची हसता हसता पुरेवाट झाली. प्रतोदच्या त्या अनपेक्षित सरबत्तीने (त्या माणसाला त्यातले काय कळले असेल हा एक प्रश्नच होता) तो माणूस एव्हढा बावचळला की तो सरळ पळतच सुटला आणि त्याच्या मागे प्रतोद .."युवर जिलबी,युवर जिलबी" करत !
मी तर तिथेच जमीनीवर बसकण मारली आणि पोट धरधरून हसून घेतले. प्रतोद परत आला तो हातात 'जिलबी' घेऊनच !
मला म्हणाला, "आता ह्याचे काय करायचे?"
"ठेवून दे आठवण म्हणून!"..मी.
नंतर आम्ही स्थानकाच्या बाहेर पडलो. त्या पहिल्या सदगृहस्थाने सांगितल्याप्रमाणे बस स्थानकावर जाऊन चौकशी केली. आम्हाला आयटीआय ला म्हणजेच कृष्णराजपुरमला(जागेचे नाव) नेणारी बस मिळाली. आम्ही आयटीआय मध्ये पोहोचून तिकडच्या संबंधित अधिकार्‍याला भेटलो आणि आमचे येण्याचे कारण सांगितले. त्याने लगेच त्यांच्या वसतिगृहात आमची राहण्याची व्यवस्था केली. शिष्टाचार म्हणून प्रवास कसा झाला वगैरे चौकशी केली तेंव्हा न राहवून प्रतोदने तो किस्सा सांगितला . ऐकून तो अधिकारी फक्त गडबडा लोळायचाच बाकी राहिला.(प्रतोदचे खास इंग्लिश आणि हिंदि हा आमचा देखील नेहमीचा विरंगुळा होता). हसण्याचा भर ओसरल्यावर त्या अधिकार्‍याने आम्हाला शाबासकी दिली आणि म्हणाला,"ते सगळे
'फ्रॉड' आहेत. वाचलात त्यांच्या तावडीतून! नशीबवान आहात! यू आर वेरी वेरी लकी गाइज!"
प्रतोद मला हळूच म्हणतो कसा,"अरे तो आपल्याला 'गाइज' म्हणतोय! निदान बैल तरी म्हणायला पाहिजे ना?"
"नंतर सांगेन" असे म्हणून त्याला गप्प केले.
याची सदस्यत्व घ्या:
पोस्ट (Atom)