तेरी प्यारी-प्यारी सुरतको!

मी ५वीत असतानाची ही गोष्ट आहे. आम्हाला हस्तकला शिकवायला एक बाई होत्या. वर्णाने काळ्या-सावळ्या, ५फुटाच्या आंत-बाहेरची उंची, तोंडावर देवीच्या अस्पष्ट खुणा आणि डोळ्यावर चष्मा. अंगावर नेहमीच फुलाफुलाची वॉयल किंवा नायलॉनची साडी, ओठाला लिपस्टिक आणि पायात उंच टाचांच्या चपला अशा वेषात त्या नेहमी शाळेत येत. त्यावेळच्या मानाने (साधारण ६१-६२ सालची ही गोष्ट आहे.) त्या निश्चितच पुढारलेल्या होत्या. त्यांच्या विषयात त्या प्रवीण होत्या. हस्तकलेबरोबर त्या सांस्कृतिक कार्यक्रमाचा तास देखिल घेत. हा तास म्हणजे आम्हा मुलांना मजा करण्याचा जणू परवानाच होता आणि त्यांतून बाई रसिक होत्या. हे करू नका ते करू नका असे कधी त्या म्हणत नसत म्हणून ह्या तासाची आम्ही अगदी आतुरतेने वाट बघत असू. ह्या तासाला गाणी-गोष्टी, नकला-विनोद वगैरेची नुसती बरसात असे. सगळ्यांच्यात चढाओढ असे. मी देखिल माझे नरडे साफ (पुलंच्या भाषेत) करून घेत असे. माझा आवाज आणि माझा देह ह्यांचे व्यस्त प्रमाण होते. म्हणजे मी अगदीच बुटका आणि सुकडा होतो (म्हणजे मला जर शरीरशास्त्राच्या तासाला सदरा काढून उभे केले असते तर बरगडी अन् बरगडी मोजता आली असती). पण माझा आवाज खणखणीत आणि पहाडी होता (आता मात्र घशातल्या घशातच राहतो ... गेले ते दिवस). त्यावेळी मी सर्वप्रकारची गाणी त्यातील बारकाव्यांसह गायचो. पण माझ्या आवाजाला शोभतील अशी गाणी म्हणजे समरगीते-स्फूर्तिगीते ही विशेष करून जास्त चांगली म्हणत असे. त्यावेळी बिनाका-मालाचे आम्ही सर्व भक्त होतो. वाडीत फक्त एकच रेडियो होता. त्याभोवती बुधवारी रात्री (८ की ८.३०.वाजता . ... नक्की आठवत नाही) बसून श्रवणभक्ती चालायची. महंमद रफी, मन्ना-डे हे माझे विशेष आवडीचे गायक होते आणि त्यांची गाणी गळ्यात उतरावीत म्हणून जीवाचा कान करून मी ती गाणी ऐकत असे. त्याचा परिणाम म्हणजे अगदी आरंभसंगीत ते पार्श्वसंगीत अश्या सगळ्यांसकट मी ती गाणी गात असे. त्यामुळे माझ्या गाण्याच्यावेळी खूपच धांगडधिंगा होत असे. सगळेजण, अगदी बाईंसकट सगळे खूश असत. त्यामुळे मला देखील जोर येत असे. पण एक गाणे ऐकल्याशिवाय बाईंना करमत नसे आणि ते म्हणजे 'तेरी प्यारी-प्यारी सुरतको, किसिकी नज़र ना लगे,चष्मेबद्दुर!' ह्या गाण्याची फर्माइश झाली रे झाली की मी ढँटया ढँटया ढँटयाढँटया असे त्याचे आरंभसंगीत सुरू करायचो आणि बाईंसकट सगळेजण खूश होऊन जात. ह्या गाण्याच्या वेळी बाई विशेष खुशीत असत आणि त्या आपल्या पदराचे दोरे काढत काढत स्वत:शीच गुणगुणायला लागत. खरे तर गाण्यातील शब्दांचा अर्थ कळण्याचे ते माझे वय नव्हते त्यामुळे नेहमीच आश्चर्य वाटायचे की बाईंना हेच गाणे का आवडते? पुढे थोडी अक्कल आल्यावर समजले की बाईंच्या सामान्य रूपामुळे त्यांचे लग्न होत नव्हते आणि त्यांना कोणी सहानुभूती देखिल दाखवत नव्हते त्यामुळे त्या अशा प्रकारे आपल्या दुखा:वर उपचार करत असत. ऐकून वाईट वाटले पण त्यातल्यात्यात समाधान हे की नकळत का होईना माझ्या गाण्यामुळे काही सुख:द स्वप्नांचे क्षण त्या अनुभवू शकल्या.